Από το ζωοκίνητο λιοτρίβι στο σύγχρονο ελαιοτριβείο

Το Νοέμβρη, η Γορτυνία είχε την τιμητική της! 

Σε κάθε χωριό έβλεπες να κυκλοφορεί αρκετός κόσμος. Η αιτία;
Το λιομάζωμα! 

Η χρονιά φέτος ήταν παραγωγική.

Όμως, άντε και τις μάζεψες τις ελιές, 

το λάδι που το βγάζεις;

Πέφτει λίγο μακριά το ελαιοτριβείο από τη Βάχλια. 

Ο ελαιόκαρπος, πρέπει να μεταφερθεί στη Δάφνη Τροπαίων 

όπου λειτουργεί το πιο κοντινό ελαιοτριβείο ή στον Άγιο Ιωάννη Ηραίας, 

αφού τα υπόλοιπα που υπήρχαν στην περιοχή έκλεισαν…δεν άντεξαν…

Αν ανατρέξουμε λίγο στο παρελθόν, θα δούμε πως η Βάχλια διέθετε

3 ζωοκίνητα λιοτρίβια: του Θεόδωρου Αγγελόπουλου στην κάτω αγορά, 

του παππού μου Κωνσταντίνου Καλύβα (Χάντζιου) η θέση του οποίου αρχικά 

ήταν στα Καλυβέϊκα ενώ μετέπειτα μεταφέρθηκε στον κεντρικό δρόμο,

ενώ και οι δυο μαζί είχαν κι ένα στην πέρα Βάχλια, το οποίο αργότερα έκλεισε.

Κων/νος Καλύβας 

Αυτό του Θ. Αγγελόπουλου σταμάτησε τη λειτουργία του, 

όταν στο χώρο άρχισαν να εφαρμόζονται οι νέες τεχνολογίες,  

τις οποίες δεν ακολούθησε.

Θεόδωρος Αγγελόπουλος

Το δεύτερο, συνέχισε τη λειτουργία του για αρκετά χρόνια ακόμη, 

χάρις στην εργατικότητα και το μεράκι του υιού του αρχικού ιδιοκτήτη, 

Παναγιώτη Καλύβα, όπου μετά από τον εκσυγχρονισμό του,

 συνέχισε να καλύπτει  τις ανάγκες των ελαιοπαραγωγών 

των χωριών του τέως Δήμου Κοντοβαζαίνης και όχι μόνο.

Όμως και αυτό, δεν λειτουργεί σήμερα…

Τα παλιά λιτριβιά: επάνω του Θ. Αγγελόπουλου, 

κάτω του Κ. Καλύβα στην αρχική του θέση

Σ΄ εκείνα τα παλιά λιοτρίβια, οι ελιές ρίχνονταν στο «αλώνι», 

δηλαδή ένα μεγάλο κυκλικό μέρος, 

στο οποίο δύο περιστρεφόμενες πέτρες, 

τα «λιθάρια» πολτοποιούσαν τις ελιές.

Οι πέτρες περιστρέφονταν με τη βοήθεια κάποιου ζώου

 (συνήθως μουλάρι) στο οποίο φορούσαν τις παρωπίδες 

κι ένας εργάτης αναλάμβανε να παρακολουθεί 

αν το ζώο έκανε τη διαδρομή του γύρω από τ΄αλώνι.

Το αλώνι και τα λιθάρια (λιτριβιό Θ. Αγγελόπουλου)

Όταν τελείωνε η πολτοποίηση, το «ζυμάρι», έπεφτε σε μια στέρνα 

και από εκεί, με κουβάδες μεταφερόταν στους τορβάδες 

που στοιβάζονταν ο ένας πάνω στο άλλο, στο πιεστήριο. 

Η πίεση, για να στυφτεί ο πολτός, αρχικά γινόταν με την άσκηση μυϊκής δύναμης

 στον «ξύλινο εργάτη», που τοποθετούνταν στην στεφάνη που κινεί την πλάκα 

και στο τελικό στάδιο με συρματόσχοινο που το τραβούσε ένα μαγκάνι.  

Κατά την παραπάνω διαδικασία, έριχναν για καλύτερα αποτελέσματα, 

συνεχώς πάνω στους τορβάδες καυτό νερό το οποίο έπαιρναν 

από το καζάνι που έβραζε παραδίπλα. 

Για τη φωτιά χρησιμοποιούσαν ξύλα και λιοκόκκι.

Στη συνέχεια, το «λιόζουμο» έπεφτε σε στέρνα, όπου στο κάτω μέρος

έμενε η «μούργα» και στην επιφάνεια το λάδι, ο δε διαχωρισμός τους 

γινόταν με το χέρι, με την βοήθεια ειδικού εργαλείου και απαιτούσε επιδέξιες κινήσεις.

Για αρκετό δε διάστημα, κι εγώ ο ίδιος θυμάμαι, 

ότι το λιτριβιό του Χάντζιου δούλευε μέρα-νύχτα.

Οι καιροί όμως άλλαξαν.

Τα ελαιοτριβεία πλέον είναι εξοπλισμένα με την πιο σύγχρονη τεχνολογία 

και η παραγωγή του λαδιού γίνεται με τη βοήθεια μηχανημάτων, 

όπως ηλεκτροκίνητων σπαστήρων, μαλακτήρων και φυγοκεντρικών διαχωριστήρων.

Ένα τέτοιο, σύγχρονο ελαιοτριβείο είναι και αυτό των Αφων Ι. Χριστοδουλόπουλου, 

που λειτουργεί στη Δάφνη Τροπαίων. 

Όταν το επισκέφτηκα, τα τσουβάλια με τις ελιές, 

απλώνονταν μέχρι τα χωράφια απέναντι. 

Λογικό βεβαίως, αφενός διότι η χρονιά είναι από τις πιο παραγωγικές 

και αφετέρου, τα δύο παραπάνω σύγχρονα ελαιοτριβεία 

(στη Δάφνη των Αφων Ι. Χριστοδουλόπουλου και
στον Άγιο Ιωάννη Ηραίας του  Κων/νου Αλβενιώτη  και Σια Ο.Ε.) 

καλούνται να εξυπηρετήσουν μια πολύ μεγάλη περιοχή.